In deze blog vertel ik je kort iets over mijn week. Erna ga ik in op wat rouw nu eigenlijk is, welke soorten verlies er zijn, geef ik je tips bij rouw en vertel ik wat één van mijn favoriete boeken over rouw is.
Eerst even kort iets over mijn belevenissen afgelopen week. Maandag ben ik naar het theaterconcert Solar Orbiter We are all Children of the Sun begeleid door het Metropole Orkest, het European Space Agency en Twan Huys geweest. Een erg mooie voorstelling over de zon. Deze zin over de zon is bij me blijven hangen:"De zon is de ster van de troost." Er werden onder andere schitterende (close-up) beelden van de zon, het universum, super nova’s en het noorderlicht getoond. Deze beelden deden me denken aan mijn fotoserie Stardust. Na de voorstelling heb ik in een heerlijk hotel (Kaboom) tegenover CS Maastricht overnacht.
Focus op Troostkunst
Vanuit Maastricht vertrok ik dinsdagochtend vroeg met de trein naar Breukelen. Regelmatig werken we met het Nature Talks / NPOTY team in Breukelen. Sinds een aantal weken werk ik nog maar twee dagen per week voor Nature Talks en NPOTY. Wat betekent dat ik meer tijd heb voor mijn eigen bedrijf Troostkunst. Om hier echt werk van te maken word ik de komende tien weken begeleid door Laura van succes met je webshop. Zij kijkt de komende weken met me mee of ik de juiste prioriteiten stel. Nu werk ik al best gefocust en gestructureerd, maar ik weet niet altijd even goed wat business wise de juiste prioriteiten zijn. Er zijn zoveel dingen waarmee je in je zaak bezig kan zijn. Maar goed, hier krijg ik nu dus hulp bij. Marketing is op dit moment een van de belangrijkste focuspunten.
Wekelijkse blog over troost, rouw, heling, kunst en natuur
Deze week heb ik al vrij veel actiepunten gedaan die al langer op mijn lijstje stonden. Die stok achter de deur vind ik prettig. Uiteraard doe ik het voor mezelf, maar het idee dat ik me 'moet verantwoorden' als ik iets niet heb gedaan, geeft mij een positieve stimulans om er volledig voor te gaan. Een van de acties die ik al langer wilde gaan doen is bloggen! En zie hier, mijn eerste blog na stiekem een behoorlijke tijd. Vanaf nu staat het schrijven van een blog weer wekelijks op mijn planning.
Wat is rouw?
Genoeg over mij, het is tijd om het te gaan hebben over wat ik deze week met je wil delen. Wat is rouw nu eigenlijk, hoe rouw je en wat kan je helpen als je aan het rouwen bent?
Rouw is een natuurlijke reactie op verlies. Rouwen is hoe je omgaat met het verlies en hoe je omgaat met herstel, vertelt Heidi van den Hout van de podcast Rauw Rouw. In het duale procesmodel ga je met beide aspecten aan het werk, dus omgaan met je verlies en bezig zijn met herstel. Werken aan je herstel werkt helend. Ik vond het zo mooi om te horen dat zij het woord ‘helen’ gebruiken bij herstel. Sinds vorig jaar word ik zo aangetrokken tot dit woord en dan vooral door healing (art).
Verlieservaringen
Meestal denk je bij rouw aan rouw die je kunt ervaren na het overlijden van een dierbare. Maar er bestaat ook diffuus verlies. Dit is verlies waarmee je niet gecondoleerd wordt, zoals het verliezen van dromen, je gezondheid, burn-out, een scheiding of het verlies van een baan. We krijgen in het leven allemaal te maken met verliezen. Het zijn allemaal verschillende soorten verliezen waardoor je je verdrietig kan voelen. Heidi van den Hout heeft het hier in haar podcast ook over. Dit is precies waar ik me met Troostkunst op richt. Ik krijg nog wel eens de vraag of mijn kunst alleen geschikt is bij overlijden. Zeker niet. Troost bied je om verlies te verzachten en dat kunnen alle soorten van verlies zijn. Een mooi onderwerp voor een volgende blog is wat troost nu precies is en hoe je iemand kan steunen die in rouw is.
Fasen van rouw
Rouw kan vele emoties omvatten, zoals verdriet, boosheid, schuldgevoelens, angst en depressie. Er zijn ook verschillende theorieën over rouw zoals bijvoorbeeld de vijf fasen van rouw door Elisabeth Kübler-Ross.
Volgens haar zijn er de volgende fasen:
Fase 1: Ontkenning
Fase 2: Woede
Fase 3: Onderhandelen
Fase 4: Depressie
Fase 5: Aanvaarding
Zelf geloof ik niet echt in die fasen. In die zin dat bij mij zijn niet alle fasen voorbij gekomen en het ook zeker niet in zo’n lineaire lijn verliep. Van de week las ik trouwens nog dat dit model achterhaald is. Toch geeft het denk ik wel een bepaalde houvast.
Verdriet
Verdriet mag er zijn en mag je serieus nemen. Ik denk dat het belangrijk is om rouw serieus te nemen en de tijd te nemen die jij nodig hebt om te genezen. Er bestaat geen exacte tijd voor wanneer het verdriet voorbij is. Ook al vindt de buitenwereld soms van wel. Ik heb regelmatig reacties gehad of 'het nog niet over was'. Zelfs al na een paar weken. Na bijna tien jaar kan ik nog steeds overvallen worden door een gevoel van verdriet en gemis. Maar je moet denk ik niet in het verlies blijven hangen, er niet in gaan zwelgen. Dus het verdriet niet vermijden en er aandacht aan geven, maar tevens ook aan je herstel gaan werken.
Hoe kan je rouwen?
Maar hoe kan je nou aan je herstel gaan werken? De manier waarop mensen rouwen is heel persoonlijk, kan daardoor sterk variëren en kan dus op verschillende manieren. In de podcast vraagt Heidi van den Hout wat rouwen voor jou is. Net als Heidi ben ik tijdens mijn rouw veel de natuur ingegaan en heb ik toen onder andere mijn natuurfotografie weer opgepakt. Het gaf me een soort ontspanning en ontsnapping uit de werkelijkheid. De natuur en de zon doen goed. De natuur werkt helend. Ook nu vind ik het nog altijd heerlijk om in de bossen te gaan mountainbiken. Of een warm bad nemen. Tijdens mijn rouw ben ik veel gaan opruimen. Of luisterde ik naar bepaalde muziek. Bekeek ik foto’s. Ging ik schilderen met mijn tante. Brandde ik een kaarsje (bij de foto’s). Dat ik troostkaarsen heb ontwikkeld komt ook ergens vandaan… Soms trok ik me tijdens de rouw volledig terug en wilde ik van niets en niemand iets horen. Soms tot ongenoegen en onbegrip van vrienden die het zich helaas persoonlijk aantrokken. Erna had ik juist weer behoefte aan een kopje cappuccino met vrienden. Het wisselde dus.
Geen "juiste" of "verkeerde" manier om te rouwen
Er is dus geen "juiste" of "verkeerde" manier om te rouwen. Ik denk wel dat het belangrijk is dat je regelmatig beweegt (het liefste in de buitenlucht), gezond eet en voldoende rust neemt. Ofwel dat je goed voor jezelf zorgt. Die opmerking kreeg ik tijdens mijn rouw vrij regelmatig. Ik dacht dan vaak "ja maar hoe dan"? Ik hoop dat de tips bij 'hoe kan je rouwen' je wat kunnen helpen'. Rouw kan namelijk een intens proces wat tijd kost. Met zelfzorg en eventueel met ondersteuning kun je uiteindelijk het verlies in je leven gaan integreren. Vaak wordt gezegd dat je de rouw verwerkt en het een plek moet geven. Hier kan ik niet zoveel mee. Zoals rouwexpert Manu Keirse zegt wordt het verlies een onderdeel van je leven. Het verlies blijft voor altijd bij je en eerlijk gezegd zou ik dat ook niet anders willen.
Rouwarbeid
Van rouwen kan je ontzettend moe worden. Om maar niet het woord doodmoe te gebruiken. Manu Keirse heeft het over rouwarbeid. Manu Keirse is gespecialiseerd in rouw en palliatieve zorg. Ik weet nog dat ik vlak na het overlijden van mijn moeder heel moeilijk in slaap kwam. Vaak sliep ik pas na middernacht om dan om 4 uur weer wakker te zijn. Ik was vermoeid, had veel hoofdpijn, was vergeetachtig en kon me moeilijk op mijn werk concentreren. Deze lichamelijke klachten en pijnen hebben een paar maanden geduurd en plotseling was het over. In mei 2022 ben ik in het crematorium in Tilburg naar een lezing 'Sterven is verhuizen van de buitenwereld naar het hart van de mensen die van je houden' van Manu Keirse geweest. Rouw gaat over liefde. Rouw is de keerzijde van liefde. Hoe groter de liefde, hoe groter het verdriet zou je denk ik wel kunnen zeggen.
Boeken over rouw
Naast het geven van lezingen heeft Manu Keirse ook een aantal boeken over rouw en verlies geschreven. Zijn bestseller "Helpen bij verlies en verdriet: Een gids voor het gezin en de hulpverlener" kan ik echt aanraden. Ik zou willen dat ik dat boek over rouw in 2013 al had gehad. Dat had mijn rouw denk ik wel iets kunnen verzachten. In de tussentijd heb ik meer boeken over rouw en verdriet gelezen, zoals van Elisabeth Kübler-Ross, Merlijn Kamerling en Isa Hoes. Ik denk dat het geven van een boek een mooi geschenk is om aan iemand te geven die in rouw is. Het kan denk ik helpen bij iemand zijn/haar rouwproces. Op dit moment ben ik weer bezig aan het boek 'De Keuze leven in vrijheid' van dr. Edith Eger. Hierover ga ik komende week een blog schrijven. Dr. Edith Eger heeft Auschwitz overleefd, in het boek 'De Keuze leven in vrijheid' schrijft zij hierover. Een enorm aangrijpend verhaal, maar ook een verhaal wat mij heeft getroost. In 2019 had ik de eer om naar een lezing van haar te gaan. Dat was zo bijzonder en inspirerend.
Rouwgeschenken
Als je ‘gerouwd’ hebt kun je weer betekenis aan je leven gaan geven. In 2020 kwam de naam Troostkunst in 2020 in mijn gedachten. Met troostkunst hoop ik troost en heling te bieden bij verlies en verdriet. Uit eigen ervaring weet ik dat het soms best lastig is om een passend cadeau te vinden voor iemand die ernstig ziek is, of in rouw is. Ik heb grotere en kleinere rouwcadeautjes ontwikkeld. Met deze liefdevolle geschenken hoop ik om iemand het spreekwoordelijke hart onder de riem te steken. Onderstaand een overzicht van de geschenken die troost kunnen bieden:
- herinneringscollage’s van foto’s van je dierbare en/of de rouwbloemen als herdenkingskado
- wenskaarten met eigen natuurfoto’s
- kaarshouders om bijvoorbeeld bij de foto van een overleden dierbare te zetten
- fotoprints met eigen natuurfoto’s
Betekenis geven
Het betekenis geven aan doet me ook denken aan wat Manon van de Weijer (ritueelbegeleider) van de week tegen me zei. Manon zei dat zeker 50% van de mensen uit het vak dit vanuit eigen ervaring doet. Uiteindelijk wilde ik ook graag iets positiefs met mijn ervaringen gaan doen. Ze zeggen dat er groei in jezelf optreedt als je door zo’n proces gaat. Een levensles waar je sterker uitkomt. Het was zwaar en ik draag het gemis nog altijd met me mee, maar zonder deze ervaringen was ik waarschijnlijk nooit aan mijn bedrijf Troostkunst gestart.
Hopelijk kan ik je met mijn blog(s) iets van troost en heling brengen. Neem gerust contact met me op bij opmerkingen, vragen, suggesties.
Liefs, Nanda ♥
*
Fotografie: Nanda Bussers van Troostkunst
Shop: https://www.werkaandemuur.nl/nl/beeldmaker/Nanda-Bussers/29495
Reactie plaatsen
Reacties